Ölü Evinden Anılar

Sibirya'nın ücra köylerinde, bozkırlar, dağlar, geçilmez ormanlar arasında, tek tük kasabalarla burun buruna gelinir. En fazla iki bin nüfuslu, ahşap evlerden oluşan bu kasabalar öyle pek hoş bir görüntüye sahip değillerdir. Şehirden çok Moskova'ya bağlı bir köyü andıran bu kasabalarda, biri kasaba içinde, diğeri mezarlıkta, iki kilise vardır.
İklim soğuk olsa da, Sibirya'da memurluk hayatına genellikle kolay ısınılır. Orada, liberal düşüncelerin basit bir halk yaşar. Nizamlar eskidir, sağlamdır, asırlar boyunca kutsallık kazanmıştır. Haklı olarak kendilerini Sibirya'nın saygınlarından gören bazı memurlar yerli, kökleşmiş Sibiryalılardır. Bazısı da Rusya'dan, hatta birçoğu büyük şehirlerden gelmişlerdir. Bunlar memurluğu pek önemsemezler ama aylıklara, iki kat harcıraha ve koltuk için parlak ümitlere kapılarak gelirler. Onlardan, hayat bilmecesini çözebilenler hemen hemen her zaman Sibirya'da kalır, orada seve seve yerleşirler. Sonra da, onların soyundan birçok zengin ve yararlı beyinler ortaya çıkar. Fakat uçarılar, hayat bilmecesini çözmesini bilmeyenler, Sibirya'dan çabucak bıkarak üzüntüyle kendi kendilerine, buraya niçin geldiklerini sorarlar. Sabırsızlıkla, yasal süre olan üç yılı doldurur doldurmaz tayinlerini çıkarmak için uğraşmaya başlarlar.